Wat jij moet weten over overheidscommunicatie!

Door: Lisanne de Groot

Is overheidscommunicatie echt zo bijzonder als vaak wordt beweerd en wát maakt het dan zo bijzonder? Die vraag houdt mij als young professional al bezig sinds ik twee jaar geleden als communicatiemedewerker in dienst kwam bij Bureau voor Overheidscommunicatie. Mijn collega’s wezen mij daarom op de masterclass Overheidscommunicatie, een initiatief van ons bureau en Van der Hilst Communicatie. En ja hoor, daar kreeg ik antwoorden op mijn vragen.

Als communicatiemedewerker van een bureau dat communicatieadviseurs bemiddelt bij overheden, was ik eerlijk gezegd niet geheel onbevooroordeeld. Aan de andere kant had ik weinig ervaring met communicatie bij de overheid. Communicatie is toch gewoon communicatie, was mijn gedachte. We gebruiken in alle branches dezelfde middelen en communicatietheorieën. Die zijn bij de overheid niet anders. Dat zou pas bijzonder zijn! ? De eerste dag werd dan ook direct besproken dat het nou ook weer niet zóveel verschilt. Tot op zekere hoogte doe je hetzelfde werk. Maar wel in een andere context.

Het gekke is dat hoe langer ik er over nadenk, hoe meer ik vind dat er wel degelijk verschillen zijn. En ja, misschien zijn de verschillen klein. Maar het zijn kleine verschillen met een grote impact. Die kan je zonder ervaring met overheidscommunicatie wellicht ook prima doen, maar je moet de verschillen wel kennen en ervaren. Die verschillen deel ik dan ook graag met je!

Diverse rollen van inwoners
Bij een van de bijeenkomsten hadden we het over communicatie binnen gemeenten. Wat mij toen opviel, is hoeveel verschillende rollen inwoners kunnen aannemen. Al communiceer je met dezelfde persoon, ben je ervan bewust dat deze persoon diverse rollen en dus verschillende belangen kan hebben. Iets wat je bij een commercieel bedrijf minder zal tegenkomen. Als overheid heb je bijvoorbeeld te maken met de inwoner als gebruiker, samenwerkingspartner, kiezer of toerist. Om er maar even een paar te noemen. Daarmee rekening houden in de inrichting van je communicatie lijkt mij best lastig.

Complexe belangen van stakeholders
Daarnaast zijn de belangen die stakeholders met zich meebrengen ook van een andere aard. Naar mijn mening een stuk persoonlijker, en dus een stuk gevoeliger. Als overheid, maar vooral als gemeente, heb je namelijk echt te maken met inwoners die hoge verwachtingen van je hebben. Je staat veel dichterbij de mensen dan een bedrijf dat bijvoorbeeld tassen verkoopt. Dat betekent dat je als overheid heel goed moet weten wat er in jouw omgeving gebeurt, wat het sentiment is, welke belangen verschillende stakeholders hebben en wat dat voor jouw organisatie of project betekent.

Politiek-bestuurlijke antenne
Een derde verschil: de politiek-bestuurlijke antenne. Bij onze vacatures zie ik deze competentie vaak als eis voorbijkomen. Je hebt als overheid hoe dan ook te maken met beleid, politieke afwegingen en bestuurders. Je bent er voor de burger, maar moet in de praktijk ook kunnen omgaan met de interne en/of politieke belangen die meespelen.

In het openbaar werken met halffabricaten
Een belangrijk verschil is verder dat het werk van de overheid nooit helemaal af is, maar wel altijd openbaar is en iedereen aangaat. Dat maakt het makkelijk om daar kritiek op te leveren. Bij bedrijven is die openbaarheid niet wettelijk vastgelegd; zij kiezen over het algemeen zélf wanneer ze met welk product naar buiten treden. Ze werken dus ook niet met ‘halffabricaten’. Wel verwacht de samenleving steeds meer dat ook bedrijven transparant zijn, waardoor openbaarheid ook voor bedrijven steeds meer gaat gelden.

Dus wat maakt overheidscommunicatie zo bijzonder?
Er zijn vast nog veel meer verschillen en vooral overeenkomsten tussen communicatie binnen de overheid en bij bedrijven. Bovenstaande verschillen zijn mij in ieder geval het meest bijgebleven van de masterclass Overheidscommunicatie en de inspirerende sprekers tijdens deze training!

Na deze masterclass, gesprekken met mijn collega’s en gedachten in de trein naar huis, is voor mij de complexiteit van de overheid in combinatie met de diverse belangen van veel verschillende stakeholders het meest bijzonder. Door daar met communicatie op een slimme en oprechte manier verbinding mee aan te gaan, kun je echt het verschil maken. Tel daarbij op dat je als overheid zelf ook verschillende rollen hebt in verschillende situaties voor weer diverse stakeholders/doelgroepen. Nee, binnen de overheidscommunicatie ben je niet snel uitgeleerd!

Wist je dat de masterclass Overheidscommunicatie deel uitmaakt van onze academy en dat je korting krijgt op deze en andere trainingen als je bij ons staat ingeschreven? Zo kun jij je – net als ik – blijven ontwikkelen in de door jou gewenste richting.