Een mooie kleur voor een communicatieadviseur

Een kijkje achter de schermen bij Frank Dijkema

Frank werkt via Bureau voor Overheidscommunicatie (BvO) als senior adviseur omgeving en communicatie voor Rijkswaterstaat. In het project Verruiming Twentekanalen adviseert hij over stakeholdermanagement en omgevingscommunicatie, maakt hij omgevingsanalyses en ontwikkelde hij de participatie- en communicatiestrategie. Zijn dagelijkse werkzaamheden kleurt hij onder meer in met creativiteit en écht luisteren.

‘Ik ben, uh, 47 jaar’, begint Frank. Hij lacht. ‘Ja, die twijfel heeft te maken met het feit dat ik me niet zo oud voel.’ Frank, vader van 3 tieners, vertelt dat hij onlangs de 46e verjaardag van zijn vrouw vierde. ‘Ze keek toen naar mijn oudste zoon van 18 en zijn vriendin en besefte dat zij háár moeder op die leeftijd echt oud vond. Zo kwam de vraag op tafel of zij dat ook van ons vonden. ‘Nee’, was het enige juiste antwoord.’

Van junior naar senior communicatieprofessional

Toch merkt Frank op een positieve manier wel degelijk dat hij ouder wordt. ‘Dat besef van senioriteit kwam eigenlijk toen ik 6 jaar geleden besloot om als zzp’er aan de slag te gaan. Dat vond ik aan de ene kant best spannend. Aan de andere kant realiseerde ik me dat ik voldoende ervaring had en in de loop der jaren een breed netwerk heb opgebouwd.’

Frank legde de basis voor zijn carrière aan de vroegere heao communicatie in Rotterdam. ‘Het mooie aan deze opleiding was dat er ook creatieve vakken tussenzaten. Fotografie, 3D-maquettes maken. Ik vind het belangrijk dat een communicatieadviseur in ieder geval feeling heeft met de creatieve kant van het vak. Zo kun je bureaus veel beter briefen en begeleiden.’

Na zijn studie stapte Frank vrij snel het (semi-)publieke domein binnen. Hij werkte bij de politie, een woningcorporatie, provincies, gemeenten, waterschappen, Rijksoverheid. ‘In dit domein kan ik mijn ei goed kwijt omdat het vaak projecten zijn die een bepaalde maatschappelijke impact hebben.’

“Maar ik moet zeggen dat BvO me blij verrast”

Praktisch en prettig

Frank krijgt tegenwoordig vooral opdrachten vanuit zijn netwerk, maar werkt ook via BvO. ‘Voor jullie bureau werkte ik voor Uitbreiding Sluis Eefde en werk ik momenteel voor het overkoepelende project Verruiming Twentekanalen van Rijkswaterstaat. Heel praktisch heb je gewoon een bureau nodig als je voor Rijkswaterstaat wilt werken. Maar ik moet zeggen dat BvO me blij verrast. Zo bellen jullie me om te vragen hoe het gaat en of jullie nog iets voor me kunnen betekenen. Echt een heel prettig contact.’

Participatiecommunicatie

De tijd dat we participatie uitvoeren omdat het verplicht is en om ‘gezeur’ te voorkomen is volgens Frank wel voorbij. Toch ziet hij dat overheden nog veel kunnen winnen door de creativiteit van mensen te benutten om een project écht verder te helpen. ‘Ik werkte bij Waterschap Drents Overijsselse Delta op een project om een bepaalde dijk te verhogen. We hebben omwonenden toen gevraagd of ze hier zelf ideeën bij hadden. Er kwamen veel ideeën binnen. Van een mountainbikeroute op de dijk tot een glijbaan. Iemand opperde zelfs het idee om een stuk van de dijk transparant te maken. Uiteindelijk konden de mensen stemmen op al deze ideeën. Zo snijdt het mes aan 2 kanten. Je krijgt unieke input waar je zelf nooit op zou komen en je vergroot het draagvlak voor het project.’

Creatieve omgevingscommunicatie

Gevraagd naar een voorbeeld van creatieve omgevingscommunicatie hoeft Frank niet ver te zoeken. ‘Het project Verruiming Twentekanalen gaat om ruimere vaargeulen om zwaarder beladen schepen te laten varen op de Twentekanalen. Die grotere vracht ontlast het vrachtvervoer over de weg aanzienlijk. Om mensen op een creatieve en prikkelende manier te informeren over het hoe en waarom, hebben we onder meer een maandelijkse vlog. Hierin laten we niet de ‘projectmanager’ aan het woord, maar verpakken we de boodschap juist in de verhalen van mensen die ermee te maken krijgen. De schipper, de ecoloog, de recreant. Die vlogs plaatsen we op de Facebookpagina van het project, ons primaire communicatiekanaal.’

Het vak en de adviseur

Vanuit zijn ervaring pleit Frank voor meer ruimte voor lef en creativiteit in de communicatie. Tegelijkertijd constateert hij dat het vak belangrijker is geworden. ‘Gechargeerd lagen de – vooral uitvoerende – communicatietaken bij de secretaresse. Tegenwoordig zit de adviseur echt vroegtijdig aan tafel bij projecten. Laten we eerlijk zijn. Iedereen kan communiceren. Maar wat gaan we precies communiceren, hoe doen we dat en op welk moment? Professionals hebben die rol wel gepakt.’

“Vanuit begrip voor die emotie kun je echt de verbinding aangaan”

Frank gelooft dat je naast vakkennis ver kunt komen met empathie, creativiteit, flexibiliteit en nieuwsgierigheid. ‘Wat mij zelf veel inzicht verschafte in mijn eigen gedrag en dat van anderen is de tool Insights Discovery. Die gaat uit van 4 kwadranten met verschillende kleuren. Bij mij overheersen de kleuren groen en geel. Kort gezegd betekent dit: varend op gevoel en georiënteerd op de relatie.

Vertaal ik die eigenschappen naar ons vak, dan valt er nog een wereld te winnen. Luisteren naar mensen blijft toch vaak hangen in het zakelijke. De uitdaging is wat mij betreft om écht te luisteren. Dan hoor je in het geval van de verruiming van de Twentekanalen dat mensen echt bang zijn dat de trillingen van het ‘slaan van de nieuwe damwanden’, hun woning, hun veilige haven, ernstig beschadigt. Vanuit begrip voor die emotie kun je echt de verbinding met deze mensen aangaan en hun uitleggen hoe het werkt. En zeg nou eerlijk. Dat geeft toch kleur aan het vak van communicatieadviseur.