Participatie en samenwerking steeds meer noodzaak dan luxe

Leestijd: ongeveer 5 minuten

”De laatste jaren ben ik steeds vaker trots op mijn vak en mijn vakgenoten”, begint Linda. ”Ik zie hoe de toegevoegde waarde van ons vak groeit. Organisaties zien steeds beter de verbindende kracht van luisteren, de goede gesprekken voeren en vanuit samenwerking informeren. En daarvoor hebben wij als professionals verschillende methodieken voorhanden.”

Van Factor C tot Strategic Doing

Door de jaren heen heeft Linda gewerkt met Factor C, SOM (strategisch omgevingsmanagement), Strategic Doing, etc. Wat de verschillende methodieken met elkaar gemeen hebben is dat ze helpen om eerst de ontwikkelingen in de maatschappij en bijbehorende problematieken in kaart te brengen. Linda: ”Op basis hiervan zet je samen met de verschillende spelers de problemen en oplossingen op een rij. Door gezamenlijk op te trekken met overheden, bedrijven en burgers, bouw je aan gezamenlijke inzichten. Dat maakt alle afwegingen veel duidelijker. Je vergroot hiermee de kans dat de keuzes die gemaakt worden beter passen bij de situatie in de praktijk. En dat ze begrijpelijk zijn voor alle spelers die te maken krijgen met de impact van maatregelen of activiteiten.”

Linda benadrukt dat zo’n traject niet enkel een actie moet zijn voor en door het communicatieteam. ”Betrek vooraf de relevante beleidscollega’s of inhoudsdeskundigen en je belangrijkste stakeholders. Dan leg je meteen verbinding met de belangrijkste spelers. Dat scheelt een hoop uitleg- en reparatiewerk achteraf en vergroot de kans op een succesvolle inzet van de methodiek.”

Boost voor burgerparticipatie

Ondanks alle voorbereidingen en verbindingen kan het voorkomen dat de participatie rond een maatschappelijk thema stagneert of niet goed van de grond komt. Sinds vorig jaar werkt Linda samen met een groep participatiemakers aan dergelijke casussen. ”We hebben een aanpak ontwikkeld op basis van de beproefde Strategic Doing-methodiek, die de succesingrediënten van methoden als Appreciative Inquiry, Deep Democracy en de U-theory integreert. Deze methode wordt wereldwijd toegepast voor het aanpakken van complexe problemen. Hoe dat werkt? In een sessie van 2,5 uur geven we snel en gedegen een boost aan het vastgelopen of nog op te starten participatieproces. We zorgen ervoor dat woorden worden omgezet in daden. Alle deelnemers in de participatie brengen hun assets in die kunnen bijdragen aan de oplossingsrichtingen van het gezamenlijke probleem. Commitment aan het traject koppelen we direct aan de persoonlijke inbreng van de deelnemers.”

Alkmaar Fietst is een voorbeeld van zo’n traject. En op dit moment werken de participatiemakers aan innovatietrajecten voor een nieuwe manier van besturing van een provincie, de verbinding tussen boeren en een coöperatieve bank rond het thema erfdelen, en een traject voor meer biologisch eten in Nederland. Burgerparticipatie als de nieuwe sociale motor van onze samenleving.

Van toen tot nu

Linda zette rond het jaar 2000 haar eerste stappen bij de Rijksoverheid. Daarvoor werkte ze 5 jaar in de marketingcommunicatie rond IT- en telecomoplossingen voor consumenten en zakelijke markt. ”De internetbubbel barstte en met mijn opleiding kon ik de overstap maken naar de overheid. Die had in die tijd behoefte aan externe expertise voor de ‘vermarkting’ van beleid.”

”Boeiend”, noemt Linda de overstap zonder aarzeling. De focus van haar werk kwam te liggen op draagvlak in plaats van zoveel mogelijk aandacht genereren met zo min mogelijk investering. ”Dat draagvlak ook intern nodig was voor de planvorming en extern bij de omgeving voor een gedragen uitvoering van interventies door de overheid, was toen voor mij nieuw. En draagvlak regelen bij de omgeving was zo makkelijk nog niet, omdat de houding van de overheid ten opzichte van de burger een vrij directieve was. Ambtenaren namen destijds ook nog de positie in dat zij beoordeelden en bepaalden wanneer er iets in de openbare ruimte zou worden uitgevoerd. Burgers hadden dat maar te accepteren. In sommige trajecten, zoals Tracé/MER, waren informatiebijeenkomsten en inspraak al wel verplichte elementen in het stappenplan.”

Linda vertelt dat de werkwijzen voor participatie de afgelopen jaren echt vernieuwend waren voor organisaties, waardoor er soms bugs naar voren kwamen. ”Zo kon het gebeuren dat na een jarenlang zorgvuldig gemanaged participatietraject, beleidsmedewerkers besloten tegemoet te komen aan de wens van bewoners om een speeltuin midden in de wijk te plaatsen. Vervolgens werden de woningen rond de speeltuin toegewezen aan bejaarde mensen. Dit werkte voor de betrokken omwonenden demotiverend omdat er ‘blijkbaar toch niet goed geluisterd was’.”

Lees hier aan de hand van een aantal projecten waar Linda bij betrokken was hoe participatie en de rol van communicatie hierin, zich in de loop der jaren hebben ontwikkeld.

Vandaag en morgen

De ontwikkelingen op het gebied van omgevingsgericht werken denderen voort. Zonder deze manier van denken en doen zijn veel van de huidige vraagstukken domweg niet effectief op te lossen. ”Ik denk dan meteen aan de klimaatopgave die de komende decennia de nodige uitdagingen biedt en waar we met heel Nederland de krachten voor moeten bundelen”, zegt Linda. ”Participatie en samenwerking zijn steeds meer noodzaak dan luxe. Het rapport van Brenninkmeijer vertaalt dit op middelenniveau naar burgerfora, maar geeft ook aan dat dit een innovatie vraagt in de werkwijze van overheden op alle niveaus. Dus niet alleen de participatie op lokaal of regionaal niveau. Maar juist de landelijke inzet van gezamenlijke interventies en de meest optimale uitvoering van de maatregelen voor de energietransitie en circulaire economie. Dan kunnen we samen echt meters maken richting de CO₂-reductiedoelen.”

Communicatie voor een betere wereld

Dat het gaat om thema’s die ertoe doen en niet zelden heel Nederland aangaan, maakt de overheid voor Linda een opdrachtgever die blijft boeien. Ze ervaart de verbindende kracht die communicatie hierin heeft als zeer enerverend. Daarnaast zet ze zich graag in voor samenwerking met goede doelen of persoonlijke initiatieven die bijdragen aan een betere wereld. ”De afgelopen jaren heb ik onder mijn label Lin on a Misson mijn tijd, kennis, ervaring en netwerk ingezet voor het verder helpen van de zichtbaarheid van initiatieven als de Plastic Soup Surfer, Nudge, koffieschenken.nl, SDG Nederland, CO₂ok en Stichting Babyspullen. Het raakt mij keer op keer hoe de initiatiefnemers zich met hart en ziel inzetten voor een betere wereld. En hoe klein of groot ook, impact hebben ze!”

Verschil maken

Sinds 2017 startte Linda zelf ook verschillende initiatieven die bijdragen aan die betere wereld. Een voorbeeld is AardigNL, het online platform voor een Aardiger Nederland. ”Waar ik ook trots op ben is het 0-nummer voor het DPPR magazine”, vervolgt Linda. ”Met inspirerende verhalen voor mensen die iets willen doen voor een betere wereld, maar niet zo goed weten wat. DPPR staat voor dapper. Dapperheid zit niet alleen in het najagen van hele grote dromen. Het zit juist ook in kleine dingen: door andere keuzes te maken die jij en de mensen om je heen normaal gesproken niet gewend zijn. Boodschappen doen bij biologische adresjes, veganistisch leven, minder werken voor geld en meer tijd besteden aan het opruimen van zwerfafval, dat soort dingen. Omdat niet iedereen om je heen daar begrip voor heeft, vergen deze keuzes moed. Er is durf voor nodig. En het vertrouwen dat alle beetjes helpen om een verschil te maken. Hoe klein ook. Net als in participatietrajecten.”

Heb je geen of weinig ervaring met participatie, maar wil je er wel meer van weten? Dan is onze Masterclass Overheidscommunicatie wellicht iets voor jou. Of ben je klaar voor een volgende stap in je communicatie carrière? Schrijf je dan direct bij ons in voor mooie (participatie)opdrachten binnen de overheid.